Tüm dünyayı etkisi altına alan, ülke ekonomileriyle birlikte pek çok sektörü etkileyen Koronavirüs, jeotermal enerji üreticilerinin ve yatırımcılarını da etkilemeye başladı.
2019 yıl sonu itibariyle 8,000 GWh üretim gerçekleştiren JESDER üyeleri, 2020 sonuna kadar öngörülen yeni JES’lerle ilgili oluşan mücbir sebepleri, kaygı ve riskleri paylaştı. JESDER Başkanı Ufuk Şentürk, “Kısa süre önce koronavirüsün Dünya Sağlık Örgütü’nce pandemi olarak ilan edilmesiyle, tedarikçilerimiz kanalında alınan önlemler hayata geçirildi. Jeotermal elektrik üreticileri olarak birçok başlık altındaki tedarikimizi Çin ve Avrupa ülkelerinden temin ediyoruz. Hali hazırda küresel ölçekteki tedarik zincirimizde hem kendilerinden kaynaklı hem de ülkelerinde koronavirüs yayılımını engellemek için uygulanan önlemler nedeniyle gecikmeler artarak devam ediyor” dedi.
Yıl başında hayata geçirilmesi planlanan ve hali hazırda çalışmaları devam eden projelerin durma noktasına geldiğini, bu sürecin 7 adetlik yeni JES’i etkileyeceğini belirten Şentürk; “Yabancı ve yerli tedarikçilerimiz hem makina hem de malzeme temin sürelerini belirsiz bir tarihe erteledi. Finansmanı YEKDEM’e girecek şekilde çalışmalarına başlanan santrallerin, mekanizmaya göre en son Aralık 2020’de devreye girmesi gerekiyor. Oluşan bu mücbir sebep nedeniyle santrallerin özellikle yatırım finansmanı, fizibilitesi ve devreye alınamaması nedeniyle büyük yatırım mağduriyetlerinin doğacağını düşünüyoruz. Tarihi belirsiz tedarikçi ertelenmeleri nedeni ile YEKDEM mekanizmasına teslim edilemeyecek JES’ler için “Lisans Yönetmeliği”nde yer alan “mücbir sebep” durumunun kabul edilmesini ve belirlenen tarihin ötelenmesi gerektiğini düşünüyoruz. Alınacak “mücbir sebep” kararı, ülkemizin yenilenebilir enerji hedeflerinin tutturulmasına olumlu etki yapacak, sektörümüz ve ülke ekonomimiz açısından önemli bir adım olacaktır” açıklamasını yaptı.
Yaşanan tedarikçi ertelenmeleri ile firmaların zor duruma düşeceğini belirten İstanbul Bilgi Üniversitesi Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölüm Başkan Yardımcısı Yrd. Doç. Dr. Füsun Tut Haklıdır çok önemli uyarılarda bulunuyor: “Finansmanı YEKDEM’e girecek şekilde çalışmalarına başlanan santrallerin, mekanizmaya göre en son Aralık 2020’de devreye girmesi gerekiyor. Dünya genelinde yaşanan krizden dolayı santrallerin Aralık ayında tamamlanması zor gözüküyor. YEKDEM mekanizmasına teslim edilemeyecek JES’ler için Lisans Yönetmeliği’nde yer alan “mücbir sebep” durumunun kabul edilip tarihin bir yıl daha ertelenmesi ülke ekonomimiz açısından da önemli adım olacaktır.”
Dr. Füsun Tut’un açıklamaları şöyle:
“Mevcut küresel koşullarda ülkemizde finansmanı YEKDEM’e göre yapılmış proje halindeki salgın hastalık nedeniyle duraklamak zorunda kalan yenilenebilir enerji yatırımlarının tamamlanmasının 31 Aralık 2020’ye yetişmesi çok zor görünmektedir. Özellikle yenilenebilir enerji yatırımcılarının ve finansman sağlayıcılarının bu süreci krize uğramadan tamamlayabilmeleri için bu küresel salgının “Elektrik Piyasası Yönetmeliğinde” ifade edilen ve “Yenilenebilir Enerji Kaynak Alanları Yönetmeliğinin” 17. Maddesinde tanımlanan “mücbir” neden olarak YEKDEM tarafından tanınarak, yatırımcıların ilgili yönetmeliklerdeki süre uzatımından faydalanmasının sağlanması sürecin en hafif zararla atlatılmasına olanak sağlayacaktır. Bu zorlu sürecin atlatılması, önümüzdeki dönemde yeni yenilenebilir enerji yatırımlarının da sağlam bir şekilde gerçekleştirilmeye devamına ve ülkemizin yenilenebilir enerji kaynaklarından güç üretiminde dünyada önde gelen ülkelerden biri olarak devamına olanak tanıyacaktır.
Ülkemizde yaklaşık 4.5 milyar dolarlık jeotermal enerji yatırımının tamamlanmasında da bu süreç oldukça önemlidir. Cari açığımızı milli enerjimize yatırım yaparak indirmek de hedefimiz olmalı. 31 Aralık 2020 itibariyle 1 yıla varabilecek bir uzatma, bahsi geçen santrallerin devreye alınması için uygun olabilecek olarak değerlendirilmektedir.”